سؤال:

آیا عزاداری و گریه کردن برای امام حسین علیه السلام موجب افسردگی مردم نمی‌شود؟

پاسخ:

«افسردگی» حالتی در انسان است که با احساس فقدان، خشم، غم و اندوه همراه بوده و باعث مختل شدن فعالیت‌های روزمرة فرد می‌گردد و معمولا دارای علائمی مانند: کاهش انرژی و خستگی، تغییر در اشتها، کم خوابی یا پر خوابی، نا امیدی، احساس پوچی و بی‌فایدگی، بی‌تحرّکی، بی‌انگیزه بودن و ... است.¹ اکنون باید بررسی نمود، آیا شرکت در عزاداری اهل بیت علیهم السلام و اشک بر آن‌ها، چنین حالت‌ها و علائمي را درپی دارد؟

با یک تحقیق میدانی در میان عزاداران حسینی که به مدت دو ماه (محرم و صفر) مشغول به عزاداری هستند، به آسانی می‌توان دریافت که هرگز عزاداری و گریه کردن برای امام حسین علیه السلام موجب افسردگی آنها نشده؛ بلکه موجب شادی و نشاط درونی و حتی درمان افسردگی افراد بوده است؛ زیرا:

یکم: این افراد با سینه زنی و گریه‌های بلند، برون ریزی یا تخلیه هیجانی می‌کنند و این امر باعث كم شدن هیجانات منفیِ باقی مانده می‌شود.

دوم: شرکت در عزاداری حسینی، موجب افزایش امید به رحمت الهی می‌گردد؛ زیرا در روایت امام صادق علیه السلام آمده است: « اگر نزد کسى از امام حسین علیه السلام یاد شود و از چشم او به مقدار بال مگسي اشک، خارج گردد، اجرش با خداست و حق تعالى به کمتر از بهشت براى او راضى نخواهد بود»؛² ازاین‌رو کسانی که به دلیل ارتکاب گناه، احساس ناراحتی می‌کنند و ممکن است به افسردگی، گرایش پیدا نمایند، این امید، احساس گناه را تا حدّی خنثی و افسردگی را برطرف می‌کند.

سوم: شرکت در جمع عزاداران حسینی، باعث ازبین رفتن حس تنهایی و ایجاد احساس حمایت اجتماعی می‌شود؛ زیرا این فرد، خود را عضو یک گروه منسجم بزرگ به نام گروه عزاداران امام حسین علیه السلام می يابد؛ بنابراين یکی از دلایل افسردگی؛ یعنی احساس تنهایی، در این فرد برطرف می‌گردد.

چهارم: یکی از مهمترین ثمرات شرکت در مراسم عزاداری اهل بیت علیهم السلام، افزایش ایمان و سرمایه های معنوی از جمله توکل بر خداست؛ در حالی که ضعف سرمایه‌های معنوی سبب افزایش آسیب‌پذیری روانی از جمله استعداد افسردگی می‌شود. چنانچه حضرت علی علیه السلام می فرماید:

«ذِكْرُ اللَّهِ‌ دَوَاءُ اعْتِلَالِ النُّفُوس؛ یاد خداوند، درمان بیماری نفس (اشخاص یا بیماری های روحی روانی) است».³

پنجم: شنیدن مصیبت‌های اهل بیت علیهم السلام این فرصت را برای افراد افسرده یا در معرض ابتلا به افسردگی، فراهم می کند تا مشکلات خود را در برابر مصیبت‌های اهل بیت علیهم السلام که مقرّب درگاه الهی هستند، ناچیز و بی‌ارزش بیابند، ازاین‌رو میزان صبر و تحمّل آنها در فراز و نشیب‌های زندگی افزایش می‌یابد.

ششم: آشنایی با زندگی اهل بیت علیهم السلام و اهداف متعالی آنها موجب می شود تا افرادی که در مراسم سوگواری حضرات معصوم علیهم السلام شرکت می‌کنند، زندگی خود را هماهنگ با آن‌ها نموده و با هدف و انگیزه بهتری به کار و فعالیت بپردازند و بدین ترتیب از احساس پوچی، بی‌هدفی و بی‌معنایی زندگی که یکی از دلایل افسردگی است، نجات یابند.⁴

هفتم: ماهیت اشک‌هایی که در مصایب اهل بیت علیهم السلام ریخته می شود با ماهیت اشک‌هایی که انسان در غم‌های خودش می‌ریزد، تفاوت دارد. از نظر علمی، گریه‌ای که بی هدف و بی‌دلیل باشد، اشکی سرد دارد؛ ولی گریه‌ای که هدفدار باشد، دارای اشک گرم است.⁵ مغز انسان طبیعتی سرد و تر دارد و ریزش اشک سرد، بر سردی و تری مغز می‌افزاید؛ بنابراين اگر ریزش اشک سرد تداوم یابد، تفکرات خیالی و اوهام باطل، در ذهن زیاد می‌شود و سبب شکل‌گیری کینه، حسد، کاهش اعتماد به نفس و ... می‌گردد که از نشانه‌های افسردگی است؛ مانند اشک‌هایی که از چشمان افراد در غم‌ها و مشکلات زندگی روان می‌گردد؛ اما از آن‌جایی که گریه عزاداران حسینی هدفمند و معنادار است، اشک‌هایی گرم و ترند که موجب بهجت و شعف قلبی می‌شوند. به همین دلیل است که همه عزاداران حسینی بعد از مراسم عزاداری نشاط و شادی را در وجود خود احساس می‌کنند.⁶

نتیجه:

شرکت در عزاداری‌های اهل بیت علیهم السلام موجب بالارفتن سطح شعور و آگاهی‌های دینی مردم می شود و ایمان و توکل آنها به خدا را زیاد می‌کند، درنتیجه بر صبر و تحمل آنها در مصائب و مشکلات زندگی می‌افزاید و از بروز افسردگی می‌کاهد؛ همچنین با همزاد پنداری مصائب حضرات معصوم علیهم السلام نسبت به خویش، از میزان درد و رنج‌هایشان کاسته می‌شود و زندگی رنگ و بوی خدایی می‌يابد. با معنادارشدن زندگی، افسردگی هم از میان می‌رود.

از طرفی به اذعان خود عزاداران، بعد از مراسم سوگواری و گریه بر اهل بیت علیهم السلام حال آنها بسیار خوب شده و احساس شعف و شادابی می‌کنند.

پی‌نوشت: