سؤال: با توجه به اینکه حادثه عاشورا در مهرماه اتفاق افتاده است، چگونه می‌توان شدت گرمای هوا را پذیرفت؟
واقعه عاشورا در 20 مهرماه سال 59 شمسی در سرزمین کربلا واقع شد.1 کربلا یا طف جایی است که حسین بن علی‌علیه‌السلام در آنجا به شهادت رسید؛ اما لغت کربلا یعنی سستی و نرمی که در پاها به وجود می‌آید. هنگامی که گفته می‌شود «جاء يمشي مكربلا»، یعنی زمین این موضع نرم بوده، به همین دلیل کربلا نام‌گذاری شده است.2 در روایات از کربلا (با دو بخش کرب و بلا) به مکانی آمیخته با رنج و بلا تعبیر شده است.3 امام حسین‌علیه‌السلام با ورود به این سرزمین فرمود: «این‌جا سرزمین رنج و گرفتارى و بلا است! این‌جا محلّ فرود آمدن ما، جایگاه ریخته‌شدن خون‌هاى ما و محل قبرهاى ما است.»4
کربلا یکی از شهرهای جنوبی عراق است که از جنوب با کشور عربستان و از طرفی دیگر با کویت هم مرز است و در ناحیه غربی رود فرات قرار دارد. این شهر به دلیل وجودش در منطقه بیابانی، هوایی گرم و خشک دارد که در فصل پاییز، هم چنان گرمی هوا را تجربه می‌کند. دمای هوای این شهر در فصل پاییز بین 39 تا 41 درجه است. مانند برخی شهرهای جنوبی کشور ایران که در فصل پاییز به ويژه در مهرماه، هنوز گرم هستند.
با توجه به تعریفی که از کربلا گفته شد، زمین آنجا پوشیده از خاک نرمی بوده که با تابش نور آفتاب، گرمای بیشتری جذب کرده و باید در نظر داشت که این منطقه تا قبل از شهادت امام حسین‌علیه‌السلام سرزمینی بیابانی بوده است.
علاوه بر این موقعیت جنگی و جنگیدن، استفاده از لباس‌های رزم، تشنگی، مصیبت دیدن، زخم‌هاي بسيار و وضعیت روحی افراد با دین صحنه‌های سخت جنگ و... را نیز می توان به شرایط آب و هوایی آن منطقه اضافه کرد که باعث می‌شود گرما، فشار بیشتری بر افراد وارد کرده و تحمل افراد در برابر گرما و تشنگی کمتر شود.
البته باید گفت: اگر این واقعه در بهترین فصل سال نیز رخ می داد، از اهمیت آن کاسته نمی‌شد؛ چرا که امام حسین‌علیه‌السلام، فرزند علی‌علیه‌السلام و نوه رسول اکرم‌صلی‌الله‌علیه‌وآله بود و بارها پیامبر‌صلی‌الله‌علیه‌وآله ایشان را، در ضمن روایات مختلف ستوده بودند. چنان‌چه روایت معروف «حُسَيْنٌ مِنِّي وَ أَنَا مِنْ حُسَيْنٍ أَحَبَّ اللَّهُ مَنْ أَحَبَّ حُسَيْنا»5 نشان از مقام و قرب ایشان نزد خدا و پیامبر‌صلی‌الله‌علیه‌وآله داشته که به هیچ وجه شایسته چنین مواجهه‌ای در گرم‌ترین یا سردترین فصل سال توسط امت رسول خدا‌صلی‌الله‌علیه‌وآله نبود.
پی‌نوشت:
- زمانی قمشه‌ای، علی، «تقویم شمسی تاریخ عاشورا قسمت هفتم، تحقیقی در تعیین روز عاشورا»، مکتب اسلام، سال 35، شماره 11، ص 62؛ و رک: زمانی قمشه ای، علی، «پژوهشی درباره تاریخ شمسی عاشورا»، تاریخ اسلام در آینه پژوهش، ش 2، تابستان 1383ش، ص 65.
- یاقوت حموی (م656ق)، معجم البلدان، بیروت: دار صادر، چاپ دوم، 1995م، ج4، ص445،
- منقری، نصر بن مزاحم (م212ق)، وقعه الصفین، تحقیق: عبدالسلام محمد هارون، قم: کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، چاپ دوم، 1404ق، ص 142.
- «هذا مَوْضِعُ کَرْبٍ وَ بَلَاءٍ! انْزِلُواهَاهُنا مَحَطُّ رِحالِنا وَ مَسْفَکُ دِمائِنا وَ هُنا مَحَلُّ قبورنا».ابن طاووس، علی بن موسی (م370ق)، اللهوف، ترجمه: احمد فهری زنجانی، تهران: جهان، 1348ش، ص 81.
- «حسین از من است و من از حسینم، خداوند دوست بدارد هر کس که حسین را دوست دارد» مغربی، ابن حیون (م363ق)، شرح الاخبار، تحقیق: حسینی جلالی، قم: جامعه مدرسین، 1409ق، ج3، ص 112؛ شیخ مفید، محمد بن محمد (م413ق)، الارشاد، قم: کنگره شیخ مفید، 1413ق، ج2، ص 127.
نظرات